Dobrze zaplanowane oświetlenie poprawia samopoczucie i bezpieczeństwo pracowników oraz zwiększa ich efektywność. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie oświetlenia podstawowego oraz awaryjnego. Dlatego producenci opraw wprowadzają na rynek coraz nowocześniejsze rozwiązania oraz inteligentne systemy, które są zgodne z wymaganiami prawnymi i Polskimi Normami, poprawiają jakość pracy oraz dbają o budżet właściciela.
Każda przestrzeń, na której wykonywana jest określona czynność (wielogodzinna praca przy komputerze, rozładunek towarów w hali magazynowej itp.) powinna zostać prawidłowo oświetlona. Poza instalacją oświetlenia podstawowego na inwestorach i zarządcach spoczywa także obowiązek montażu opraw działających w trybie awaryjnym, czyli podczas odcięcia budynku lub jego części od zasilania. Aby cały układ działał wydajnie i niezawodnie, warto rozważyć instalację systemów, które ułatwią zarządzenie światłem w przedsiębiorstwie.
Oświetlanie przestrzeni w zależności od rodzaju wykonywanej pracy
Zawarte w Polskich Normach wytyczne dotyczące oświetlanych przestrzeni nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia stałego dopływu światła dziennego. Jeżeli jest to niemożliwe lub niewskazane (np. wynika z metod produkcji), należy zwrócić się do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, który w porozumieniu z okręgowym Inspektorem Pracy udziela pozwolenia na wykorzystanie jedynie sztucznego oświetlenia przestrzeni. Aby światło pomagało w pracy, a nie przeszkadzało, pod uwagę należy brać równomierność oświetlanej przestrzeni, natężenie czy brak czynnika utrudniającego widzenie, jak np. olśnienie przykre. Prawidłowo dobrane oprawy powinny umożliwiać komfortowe i bezpieczne wykonywanie zadań. Szczególne znaczenie ma to w halach magazynowych, fabrykach czy biurach. – W obiektach przemysłowych kluczowe jest utrzymanie odpowiednich parametrów oświetlenia, które poprawią bezpieczeństwo pracowników. Obecnie dostępne na rynku oprawy LED eliminują migotanie światła i efekt stroboskopowy. Jest to szczególnie niebezpieczne zjawisko, polegające na złudzeniu, że przedmioty znajdujące się w ruchu, są nieruchome. W przypadku wyboru oświetlenia warto decydować się na produkty markowe i sprawdzone. Zamienniki z niższej półki mogę mieć wyższy poziom migotania niż wycofane już z rynku oprawy świetlówkowe, wyposażane w statecznik indukcyjny. Oświetlenie LED od sprawdzonego producenta nie tylko eliminuje zjawisko olśnienia przykrego, ale jest także bezpieczne dla wzroku. Z roku na rok wykonujemy coraz więcej modernizacji z wykorzystaniem tej energooszczędnej technologii. Jednak należy pamiętać, aby wybierać oprawy przebadane na zgodność z normą PN-EN 62471:2010 – bezpieczeństwo fotobiologiczne lamp i systemów lampowych – tłumaczy Michał Jastrzębski, dyrektor techniczny z firmy Beghelli, specjalizującej się w projektowaniu i produkcji oświetlenia przemysłowego oraz awaryjnego. Podczas modernizacji oświetlenia pod uwagę należy wziąć przede wszystkim parametry opraw, które muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami. Natomiast wymagania dotyczące natężenia światła w zależności od różnych stanowisk pracy zawarte są w normie PN-EN 12464-1:2011. Dotyczą one stref magazynowania i składowania, w których obowiązkowe natężenie wynosi 100 bądź 200 lx (zależne od rodzaju wykonywanej pracy), natomiast w przypadku pomieszczeń biurowych, w których pracownicy obsługują komputery – 500 lx.
Oświetlenie awaryjne – bezpieczeństwo pracowników podczas przerwy w dostawie prądu
Oprócz prawidłowo funkcjonującej instalacji oświetlenia podstawowego równie ważne jest wyposażenie obiektu w oprawy awaryjne, które zapewnią odpowiednie natężenie oświetlenia na drodze ewakuacyjnej oraz wskażą drogę do wyjścia podczas zaniku napięcia. Podłącza się je do niezależnego źródła zasilania, co umożliwia ich pracę w przypadku braku napięcia. Szczegółowe wytyczne dotyczące projektowania oświetlenia awaryjnego również zawarte są w Polskich Normach. Spełniać je muszą przede wszystkim obiekty przemysłowe, hotele, szpitale czy budynki użyteczności publicznej. – Przed zakupem opraw z segmentu awaryjnych warto zorientować się, czy posiadają one świadectwo dopuszczenia wydane przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej. Jest to jedyny w Polsce organ, przyznający tego typu certyfikat. Powinno się również zwrócić uwagę na strumień, jaki generują oprawy w trybie pracy awaryjnej. Te z wyższej półki pozwalają uzyskać strumień świetlny nawet do 1600 lm. Dzięki temu mniejsza ilość opraw zapewni nam odpowiednie natężenie na drodze ewakuacyjnej – dodaje Michał Jastrzębski.
Inteligentne oświetlenie, które wyręcza pracowników
Inwestycja w nową instalację oświetlenia lub modernizacja istniejącej to spory wydatek, który na początku zniechęca wielu przedsiębiorców. Aby przeprowadzić rewitalizację, która zwróci się w przeciągu najbliższych kilku lat, warto wykonać audyt. Wskaże on najbardziej optymalne rozwiązania, które zagwarantują jak najszybszy zwrot z inwestycji. Często przyczyną wysokich kosztów utrzymania przedsiębiorstwa nie są jedynie nieekonomiczne źródła światła, ale także brak racjonalnego zarządzania energią przez pracowników, którzy zapominają np. o wyłączaniu światła czy innych urządzeń. – Rozwiązaniem tego typu problemu będą inteligentne systemy, które wyręczają użytkownika. Nie tylko „myślą” za niego, ale także poprawiają jego samopoczucie oraz komfort. Oprawy automatycznie kalibrują się przez całą dobę, dopasowując swoje natężenie do aktualnego zapotrzebowania. Ponadto każda z inteligentnych opraw posiada czujniki ruchu, dzięki czemu zapalają się one tylko w tym momencie, w którym ktoś przebywa wewnątrz. Za pomocą systemów sterowania możemy także grupować oprawy i tworzyć dopasowane do naszych potrzeb scenariusze. Na ustaloną godzinę programujemy wyłączenie instalacji oświetlenia (może to być opuszczenie hali przez pracowników), natomiast na kolejną porę ustalamy, aby wybrane przez nas oprawy się włączyły. Pozwala to zaprojektować miesięczny albo nawet roczny tryb funkcjonowania całej instalacji – podkreśla Jastrzębski. Instalację oświetlenia możemy także połączyć z BMSem (Building Management System).
Chociaż oświetlenie to znaczna część kosztów związanych z utrzymaniem obiektu, jest ono niezwykle ważne. Przede wszystkim zapewnia bezpieczeństwo oraz komfort wszystkich pracowników znajdujących się wewnątrz. Odpowiednio dobrane do warunków pracy będzie zwiększało efektywność oraz podnosiło rangę obiektu.
Źródło: Beghelli-Polska
