Jeszcze do niedawna wydawało się, że wprowadzenie automatyzacji w sferę zarządzania budynkami to marzenie, które długo nie doczeka się spełnienia. Tymczasem na naszych oczach standardem stają się systemy, które umożliwiają wgląd w istotne parametry pracy urządzeń i wprowadzają cyfrową precyzję do czynności, zazwyczaj obarczonych ryzykiem błędu.
Punktem wyjścia dla inteligentnych budynków są systemy zdalnego odczytu liczników. AMR (automatic meter reading) to rozwiązanie znane i stosowane na zachodzie Europy od lat. W Polsce zaś, choć zagadnienie wciąż jeszcze ma charakter technologicznej nowości, już przylgnęło doń nieco trywializujące wyobrażenie jako systemów pozwalających na poprawę komfortu użytkowników dzięki zdalnemu odczytowi. Owszem, wygoda to aspekt ważny, bynajmniej jednak nie najważniejszy.
Inteligentne opomiarowanie a wzrost świadomości konsumenckiej
Program Google PowerMeter wykazał, że odbiorcy, którzy na bieżąco kontrolują stan zużycia mediów, mogą ograniczyć związane z nimi wydatki aż o 10–15% miesięcznie. Aplikacja webowa, niezbywalne narzędzie analityczne systemu AMR, pozwala na stałe monitorowanie korzystania z mediów i na jego ograniczenie, np. poprzez identyfikację energochłonnych urządzeń, czy też przez rezygnację z pewnych kosztownych, a absolutnie niekoniecznych przyzwyczajeń. Pomijając oczywiście skalę, problemy lokatorów mieszkań i ich zarządców w dużej mierze są tożsame z problemami administratorów budynków o przeznaczeniu komercyjnym i przemysłowym. Ogromne koszty zużycia energii elektrycznej, wody czy ciepła w takich kompleksach dzięki inteligentnym rozwiązaniom pomiarowym można znacząco ograniczyć.
Posiadanie dokładnej wiedzy o zużyciu całkowitym, częściowym (np. od początku danego miesiąca) czy chwilowym pomaga chociażby w optymalizacji kontraktu na dostawę energii elektrycznej i pozwala na kontrolę zużycia bez ryzyka jej przekroczenia. Automatyczne zbieranie danych z podliczników z kolei umożliwia monitorowanie energochłonnych podsystemów obiektu oraz dokładne rozliczanie podnajemców za media.
Przez opomiarowanie do sterowania
Naturalną konsekwencją wprowadzenia inteligentnych liczników są systemy telemetrii budynkowej, integrujące na poziomie jednej bazy danych wszystkie istotne podsystemy budynku. Większość producentów takich systemów w Polsce wykorzystuje rozwiązania oparte na komunikacji kablowej, która jest przestarzała i mało funkcjonalna. Wciąż jeszcze rzadkością są systemy, w których urządzenia komunikują się ze sobą w sposób bezprzewodowy. Tymczasem rozwiązanie oparte na transmisji danych przez Internet lub sieć GSM/GPRS jest praktyczniejsze, gwarantuje bowiem bezpieczne użytkowanie systemu i umożliwia szybką komunikację z wybranym urządzeniem. Komunikacja może być zainicjowana wystąpieniem określonego zdarzenia (np. wyłączenie instalacji grzewczej lub jej obniżenie w odpowiedzi na zbyt wysoką temperaturę) lub co pewien interwał czasowy (automatyczne sterowanie oświetleniem w zależności od pory dnia i zgodnie z algorytmem ustalanym przez pracowników). Instalacje, takie jak oświetlenie, wentylacja oraz klimatyzacja, załączane są tylko wtedy, gdy jest to rzeczywiście uzasadnione.
Funkcjonalność telemetrii budynkowej nie ogranicza się do sterowania. Systemy stanowią spójną całość po dołączeniu specjalnego oprogramowania, które dostarcza administratorowi obiektu niezbędnych narzędzi do analizy zebranych danych.
Od sterowania do analizy
Przed nastaniem ery systemów telemetrii budynkowej administrator miał jedynie iluzoryczną kontrolę i powierzchowną wiedzę na temat obiektu. Dziś to już historia. Administrator w każdej chwili ma dostęp do wszelkich informacji o każdym urządzeniu pracującym w budynku, o poborze energii elektrycznej i o sytuacjach awaryjnych z poziomu spersonalizowanej aplikacji internetowej. W najlepszych dostępnych na rynku oprogramowaniach indywidualne schematy instalacji tworzone są, aby jak najlepiej odpowiadać specyfice budynku.
Dobre oprogramowanie powinno oferować rozbudowany i szczegółowy (a jednocześnie intuicyjny i łatwy w obsłudze) moduł raportowania. Pozwala on na porównywanie tygodniowego lub miesięcznego zużycia w przekroju roku lub kilku lat. Wykresy pokazują energetyczną wydajność budynku na przestrzeni danych okresów. Raport roczny z kolei dostarcza szczegółowych informacji o zużyciu energii w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy.
Analiza porównawcza udostępnia dane pomiarowe z licznych budynków tego samego typu; identyfikuje budynek o największym zużyciu energii i pozwala na identyfikację przyczyn. Gdy budynek jest nowy, to zużycie energii większe od średniej wartości jest uzasadnione, w innym przypadku powodem może być np. nieprawidłowe ustawienie harmonogramu załączania instalacji grzewczej. Jeśli jest ono ustawione na zbyt późną godzinę, może spowodować przegrzanie lokalu i niepotrzebne włączenie klimatyzacji. W takiej sytuacji generuje się większe zużycie energii elektrycznej i straty finansowe. Profil zużycia energii z kolei daje łatwy wgląd w bieżącą konsumpcję i umożliwia jej zredukowanie. Na podstawie profilu można tworzyć sygnaturę budynku, czyli całościowe zużycie i jego relację z ustalonym celem. W razie przekraczania ustalonego limitu energii elektrycznej administrator może przedsięwziąć odpowiednie kroki, aby zużycie ograniczyć.
Świadomość konsumencka
Nieocenioną korzyścią płynącą z wdrożenia systemów telemetrii budynkowej, które łączą w sobie funkcje monitorowania pracy urządzeń i sterowania nimi, jest wzrost świadomości konsumenckiej. Racjonalne korzystanie z energii elektrycznej, wody i gazu samo w sobie generuje oszczędności. Administrator wie dokładnie, za co płaci, a personel bardziej dba o stan techniczny obiektu i optymalizację nastaw podsystemów. Od lat na zachodzie Europy wizytówką nowoczesnego przedsiębiorstwa są tzw. panele energetyczne, pozwalające na obserwację na ekranie LCD całościowego zużycia wody, energii elektrycznej i gazu. Taki ekran umieszcza się z reguły w holu budynku, dzięki czemu administrator może dzielić się ze swoimi klientami i pracownikami świadomym podejściem do korzystania z mediów. Panel informuje o aktualnym zużyciu mediów, średnim i maksymalnym zużyciu w danym czasie oraz o procentowej zmianie wydajności w porównaniu z wybraną datą.
Panel energetyczny
Czym należy się kierować przy wyborze producenta systemu?
Dla administratora obiektu w dzisiejszych czasach kwestią absolutnie kluczową jest dostęp do informacji o istotnych parametrach pracy urządzeń dosłownie z każdego miejsca i o każdym czasie. Dlatego ważne jest, aby decydując się na wdrożenie systemu telemetrii budynkowej, wybrać firmę, która oferuje oprogramowanie w postaci aplikacji webowej. Takie rozwiązanie całkowicie eliminuje konieczność budowy drogiej infrastruktury i umożliwia wgląd w pożądane dane z dowolnego komputera podłączonego do Internetu. Oczywiście, rzeczą niemniej ważną i absolutnie konieczną jest zachowanie bezpieczeństwa. Dlatego należy pamiętać, aby dostęp do danych był możliwy jedynie poprzez zalogowanie się na indywidualny profil, chroniony hasłem.
Dlaczego warto?
Nie sposób zakwestionować wartości systemów telemetrii budynkowej. Projekty, programy pilotażowe i praktyczne wdrożenia wykazały, że możliwość stałego monitorowania poziomu zużycia mediów i sprawowanie zdalnej kontroli nad urządzeniami pracującymi w budynku pozwala na zaoszczędzenie nawet 30% w stosunku do dotychczasowych kosztów. Korzyści praktyczne przekładają się na wartość czysto psychologiczną, jaką jest podniesienie świadomości konsumenckiej. Dlatego też oczywista wydaje się potrzeba wdrażania systemów telemetrii budynkowej, które stają się wyznacznikiem nowoczesnego przedsiębiorstwa.
Autor: Jacek Gędłek