Na cele oświetleniowe zużywa się w Polsce blisko 20% wyprodukowanej energii elektrycznej, a systemy w większości są przestarzałe i nieefektywne. Na rynku pojawiają się jednak nowoczesne technologie i rozwiązania przydatne w kreowaniu i usprawnianiu projektów oświetleniowych.
Modernizacja oświetlenia ma wiele zalet. Do tych najważniejszych należą oszczędności kosztów energii i eksploatacji, które mogą być na tyle znaczące, że inwestycja w zakresie nowoczesnych rozwiązań szybko się zwróci. Nie bez znaczenia jest także możliwość poprawy jakości oświetlenia, co zapewni zwiększenie wydajności i poprawę bezpieczeństwa pracy, a także pozytywnie wpłynie na samopoczucie i funkcjonowanie ludzi.
Wiele firm ma trudności z oceną swojej instalacji oświetleniowej. Inwestorzy często nie wiedzą, czy ich system powinien zostać zmodernizowany. W wielu przypadkach modernizacja jest szczególnie wskazana ze względu na opłacalność. Jeśli instalacja oświetleniowa działa dłużej niż 10 lat, a stosowane w niej są oprawy żarowe, rtęciowe lub świetlówkowe z osprzętem konwencjonalnym (w przypadku instalacji wnętrzowych) oraz oprawy rtęciowe, sodowe i metalohalogenkowe ze słabą optyką (w przypadku instalacji zewnętrznych) – wówczas powinno się rozważyć modernizację instalacji.
Każda modernizacja powinna być poprzedzona fachową i rzetelną inwentaryzacją w celu oceny jej potencjału. Podczas audytu dokonuje się spisu sprzętu oświetleniowego, określając jego użyteczność i estetykę, a także ilość i jakość produkowanego światła. Sprawdzane są także potrzeby użytkowników oraz określane podstawowe wymagania wyznaczane przez prawo i normy oświetleniowe. Kolejnym krokiem jest wybór nowych rozwiązań i opracowanie szczegółowej kalkulacji parametrów fotometrycznych, kosztów inwestycji, jak również czasu zwrotu z modernizacji. Propozycja usprawnień może obejmować takie działania, jak wymiana źródeł światła na bardziej efektywne i trwalsze, wymiana stateczników (zasilaczy) w oprawach na elektroniczne, montaż odbłyśników usprawniających oświetlenie czy zastosowanie systemu sterowania oświetleniem.
Przykładem rozwiązań, które zapewniają osiąganie sporych korzyści, mogą być powszechnie stosowane w biurach i przemyśle instalacje oświetleniowe z wykorzystaniem klasycznych świetlówek liniowych. W tym przypadku prosta wymiana źródeł światła, np. na OSRAM long-life lub liniowe lampy LED SubstiTUBE, powoduje aż 2–3-krotne wydłużenie trwałości. Dzięki temu oświetlenie może pracować do 40–45 tys. godzin, redukując znacząco koszty ponoszone na jego konserwację i wymianę.
Stosowanie bardziej efektywnych źródeł światła zapewnia obniżkę wydatków ponoszonych na energię elektryczną. Na przykład wymiana tylko jednej świetlówki o mocy 58 W (ze statecznikiem magnetycznym 71 W) na OSRAM SubstiTUBE 26 W to oszczędność około 110 zł rocznie.
W celu poprawy bezpieczeństwa oraz zwiększenia trwałości stosowanych źródeł światła (nawet o 50%) przy jednoczesnej redukcji zużycia energii (do 20%) specjaliści mogą zarekomendować wymianę konwencjonalnych układów zapłonowych na stateczniki elektroniczne (np. QUICKTRONIC PROFESSIONAL).
Polecane jest także stosowanie odbłyśników wykonanych z wypolerowanego aluminium Przykładowy koszt zaprojektowania i wykonania do oprawy belki świetlówkowej 36 W wynosi ok. 30 zł/szt. W wyniku zastosowania odbłyśników można uzyskać nawet 40–60% więcej światła na płaszczyznach roboczych. Umożliwia to redukcję liczby opraw zapewniających oczekiwany poziom natężenia oświetlenia, a co za tym idzie – mniejsze koszty utrzymania i wymiany.
W miejscach, gdzie światło nie jest potrzebne w sposób ciągły (klatki schodowe, toalety), warto zautomatyzować pracę oświetlenia przez zastosowanie systemów sterowania (np. VISION Sensor, koszt ok. 290 zł). Potencjał oszczędności na kosztach energii elektrycznej waha się wówczas od 20 do 50%. Można również wyposażyć oprawy w ściemnialne stateczniki elektroniczne (np. QUICKTRONIC INTELLIGENT DIM) i czujniki natężenia oświetlenia (np. DIM MICO, koszt ok. 150 zł). Oprawy oświetleniowe będą się wówczas ściemniać, gdy udział światła dziennego będzie duży. Potencjał oszczędności w tym przypadku wynosi 30–60%. Istnieje także możliwość stosowania czujników kombinowanych – ruchu oraz natężenia oświetlenia (np. DIM MULTI, koszt ok. 400 zł), dzięki czemu potencjał oszczędności zdubluje się aż do 80%. Zróżnicowane metody instalacji takich czujników zapewniają adaptację w większości instalacji.
Rekomendacja działań ze strony dostawcy oświetlenia może zawierać kilka wariantów, które różnią się stopniem zaawansowania modernizacji. Na podstawie kalkulacji kosztów i potencjalnych oszczędności inwestor podejmuje decyzję, jakie rozwiązania chce zastosować w nowej instalacji, np. czy wymianie podlegają tylko źródła światła, czy całe oprawy oświetleniowe wraz z montażem nowego systemu sterowania. Decydując się na konkretny plan modernizacji oświetlenia, inwestor wie, w jakim czasie zwróci się inwestycja w zakresie nowoczesnych rozwiązań.
Firma OSRAM proponuje klientom nie tylko źródła światła i systemy oświetleniowe, lecz także usługi w zakresie budowy nowych oraz modernizacji już istniejących instalacji oświetleniowych. W portfolio firmy znajduje się kilkadziesiąt takich projektów, począwszy od najprostszych po rozbudowane, z wykorzystaniem bardzo zaawansowanych technologii. Przykładem prostej realizacji, gdzie modernizacja dotyczyła jedynie wymiany źródeł światła, była wymiana tradycyjnych żarówek i halogenów na lampy LED i żarówki halogenowe ECO w jednej z warszawskich restauracji. Ten prosty zabieg umożliwił obniżenie dotychczasowej zainstalowanej mocy, a co za tym idzie i kosztów energii elektrycznej aż o 86%, a czas zwrotu inwestycji został oszacowany na zaledwie trzy miesiące.
Wymiany źródeł światła dokonano również w siedzibie Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) – tradycyjne żarówki zastąpiono energooszczędnymi świetlówkami i żarówkami halogenowymi ECO. Użyte produkty umożliwiły utrzymanie klasycznego stylu opraw w obiekcie. Dzięki modernizacji udało się zredukować zużycie energii o blisko 55%.
Z kolei jednym z przykładów modernizacji oświetlenia zewnętrznego była wymiana opraw oświetleniowych i wysięgników na ul. Średzkiej we Wrocławiu. Dzięki zamianie istniejących opraw 305 W na oprawy drogowe SL 10 LED 111 W udało się obniżyć zainstalowaną moc o 63% i koszty eksploatacji o blisko 70%. Rozbudowanej modernizacji dokonano także w hali produkcyjnej w Toruniu. Wymiana opraw wyposażonych w świetlówki T8 i konwencjonalny układ zapłonowy na oprawy z nowoczesnymi świetlówkami T5 i elektronicznym układem zapłonowym zapewniła znaczną poprawę jakości oświetlenia (uzyskano aż 3 razy więcej światła) przy jednoczesnym obniżeniu zużycia energii (o 15%).
Oszczędność kosztów energii elektrycznej i eksploatacji to tylko niektóre z korzyści, jakie może dawać modernizacja oświetlenia. Coraz więcej firm i instytucji na polskim rynku przekonuje się, że modernizacja przyczynia się do poprawy jakości oświetlenia i daje konkretne oszczędności. Ważne jednak, aby podczas podejmowania decyzji o modernizacji korzystać z usług doświadczonego eksperta. Dzięki temu można mieć pewność, że zostały zaoferowane najnowocześniejsze technologie o najwyższej jakości, profesjonalny asortyment oraz doradztwo specjalistów z wieloletnim doświadczeniem w branży oświetleniowej.
Autor: mgr inż. Marcin Bocheński