Polska wciąż ma duże możliwości poprawy efektywności energetycznej, dotyczy to m.in. sektora budownictwa jednorodzinnego, małych i średnich firm oraz kogeneracji – mówili uczestnicy panelu „Efektywność energetyczna polskiej gospodarki”, który odbył się podczas Forum Zmieniamy Polski Przemysł.
– Poprawa efektywności energetycznej nie jest zagrożeniem, ale szansą. Małe i średnie przedsiębiorstwa nie do końca zdają sobie sprawę, jak pozytywne skutki może przynieść ograniczenie zużycia energii – mówiła Małgorzata Skucha, prezes zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW).
Zwróciła uwagę, że od 2008 r. NFOŚiGW kładzie większy nacisk na działania zwiększające efektywność energetyczną i rozwój odnawialnych źródeł energii (OZE), wcześniej Fundusz większą uwagę przykładał do gospodarki wodnej i wodno-ściekowej.
Przykładem zaangażowania się NFOŚiGW we wspieranie efektywności energetycznej jest druga edycja Programu Finansowania Rozwoju Zrównoważonej Energii w Polsce (PolSEFF).
Na finansowanie inwestycji przynoszących oszczędność energii za pośrednictwem uczestniczących w programie banków dla polskich firm z sektora MŚP przeznaczone jest 200 mln euro. Do programu dołącza Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Program uruchomił Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOiR) a przy jego realizacji współpracuje NFOŚiGW oraz grupa banków komercyjnych. W ramach programu, dla polskich firm z sektora małych i średnich przedsiębiorstw ma trafić 200 mln euro.
Rezerwy wciąż są wielkie
Część ekspertów zajmujących się efektywnością energetyczną ocenia, że proste – i tanie – sposoby wzrostu efektywności już w Polsce zostały wyczerpane i pozostały do zrealizowania tylko zadania kosztowne.
– Nie zgadzam się z tą opinią. Jest bardzo duży obszar domów jednorodzinnych gdzie wciąż tkwią olbrzymie rezerwy w poprawie efektywności energetycznej. Trzeba bardzo mocno wspierać wzrost efektywności energetycznej w budynkach indywidualnych – podkreślała Małgorzata Skucha.
System wsparcia i zachęt do działań zwiększających efektywność energetyczną ma zostać zmodyfikowany w znowelizowanej ustawie o efektywności energetycznej, nad którą trwają obecnie prace. Ustawa ta ma duże znaczenie m.in. dla sektora ciepłowniczego.
– Projekt ustawy o efektywności energetycznej niesie wiele pozytywnych zmian dla sektora wytwarzania energii elektrycznej, kogeneracji i ciepłownictwa. Ustawa niesie ze sobą także i negatywne zapisy, jak rezygnacja z mechanizmu opłaty zastępczej dla białych certyfikatów. Rezygnacja z opłaty zastępczej przy dużych niedoborach białych certyfikatów na rynku, może spowodować, że ceny tych certyfikatów będą bardzo wysokie – wskazywał Tomasz Surma, zastępca dyrektora ds. regulacji rynku i ochrony środowiska z CEZ Polska.
Odejście od monoproduktu
Jak informował, CEZ chciał kupić białe certyfikaty na rynku, ale ich nie było. Tomasz Surma oceniał, że w przypadku niedoborów białych certyfikatów likwidowanie opłaty zastępczej byłoby nieporozumieniem. Tym bardziej, że projekt nowelizacji ustawy przewiduje, że jeżeli przedsiębiorstwo nie wypełni obowiązku zakupu białych certyfikatów to zapłaci karę w wys. do 10 proc. swoich przychodów.
– Przedsiębiorstwa energetyczne będą odchodzić od dostarczania mono-produktu. Ten proces już następuje. Firmy będą oferować wiele produktów wiążących go z klientem, już widzimy, że spółki telekomunikacyjne rozpoczynają sprzedaż energii elektrycznej. W ciepłownictwie taki proces również nastąpi – prognozował Tomasz Surma.
W kogeneracji tkwi potencjał
Ciepłownictwo wciąż jest jednym ze źródeł poprawy efektywności energetycznej.
– Najbardziej efektywnym dla Polski sposobem zwiększania efektywności energetycznej jest kogeneracja. Jeżeli zastąpimy lokalne kotłownie instalacjami kogeneracyjnymi to oprócz tego, że będziemy produkować ciepło z taką samą sprawnością, to dodatkowo będziemy produkować energię elektryczną i to ze sprawnością co najmniej dwukrotnie większą niż w zwykłej elektrowni. Dzięki kogeneracji Polska ma duży potencjał wzrostu efektywności energetycznej oraz zmniejszenia emisji CO2 i zanieczyszczeń oraz oszczędności paliwa – wyjaśniał Włodzimierz Kędziora, wiceprezes zarządu Veolia Energia Polska.
Zwracał przy tym uwagę, że rozwój kogeneracji jest wstrzymywany przez niestabilne prawo. Deklarował, że Veolia posiada w Polsce ok. 40 lokalizacji, gdzie mogłyby powstać źródła kogeneracyjne, ale firma wstrzymuje się z podjęciem decyzji inwestycyjnej z powodu niestabilności prawa.
Przypominał, że wzrost efektywności energetycznej u odbiorców końcowych prowadzi do zmniejszenia przez nich zapotrzebowania na ciepło. Chcąc utrzymać, lub zwiększyć, sprzedaż ciepła firmy ciepłownicze muszą intensywnie poszukiwać nowych odbiorców i modernizować sieci ciepłownicze.
– Jeżeli spada zużycie ciepła, to relatywnie rosną straty sieciowe i pogarszają się warunki pracy sieci ciepłowniczej. Chcąc temu zaradzić przyłączamy do sieci nowych odbiorców, wprowadzamy inteligentne sieci. W Łodzi i Poznaniu inteligentne sieci już istnieją, w warszawie prowadzimy inwestycje w tym kierunku – dodał Włodzimierz Kędziora.
Przedstawiciele firm ciepłowniczych podkreślił konieczność opracowania nowego długoterminowego systemu wsparcia dla wysokosprawnej kogeneracji.
Niestabilne prawo przeszkadza
– W branży energetycznej okres zwrotu z inwestycji wynosi nawet kilkadziesiąt lat. Stabilne otoczenie prawne i długookresowy system wsparcia są więc podstawą nowych inwestycji. Dla podjęcia wiążących decyzji konieczne byłoby określenie docelowego systemu wsparcia wysokosprawnej kogeneracji, obejmującego okres przynajmniej 15 lat – mówił Piotr Górnik, dyrektor ds. produkcji i dystrybucji Fortum.
W jego ocenie obecny system, obowiązujący do 2018 roku, z pewnością zwiększa opłacalność istniejących elektrociepłowni, ale ze względu na krótką perspektywę czasową nie stanowi dla inwestorów skutecznej zachęty dla realizacji nowych projektów.
– Wiele polskich miast jest zaopatrywanych przez wyeksploatowane elektrociepłownie, czasem pamiętające połowę ubiegłego wieku. Aby mogły funkcjonować przez kolejne kilkanaście lat, zakłady te wymagają kosztownej modernizacji. Uważamy, że zamiast tego lepiej postawić na budowę zupełnie nowych, wysokosprawnych źródeł kogeneracyjnych, zasilanych paliwami dostępnymi lokalnie. Takie źródła byłyby dostosowane do potrzeb lokalnego rynku i mogłyby służyć mieszkańcom przez kilkadziesiąt lat – dodał Piotr Górnik.
Czy potrzebne jest wsparcie?
Trwa dyskusja nad sposobami wsparcia dla działań związanych z poprawą efektywności energetycznej. Część ekspertów podpowiada, że wpierw należy się zastanowić, które przedsięwzięcia związane z efektywnością energetyczną wymagają wsparcia, a które mogą być realizowane w wyniku działań rynkowych.
– Takiego rozeznania w Polsce nie mamy, a można sądzić, że ok. 50 proc. działań spłaca się sama i czas zwrotu takich przedsięwzięć jest akceptowalny z poziomu dyrektorów finansowych większości przedsiębiorstw i w sektorze publicznym. Pozostaje druga część działań, które musimy wspierać systemami wsparcia m.in. za pomocą pieniędzy publicznych – wskazywał prof. Tadeusz Skoczkowski, kierownik Zakładu Racjonalnego Użytkowania Energii na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej.
W Polsce istnieje system wsparcia działań proefektywnościowych w postaci białych certyfikatów, ale zdaniem prof. Skoczkowskiego w kształcie, jaki mamy obecnie w Polsce jest to system mocno niedoskonały. Został on wprowadzony w Polsce w chwili, kiedy nasza wiedza była niesłychanie mała. Przygotowywana nowelizacja ustawy o efektywności energetycznej ma ten system znacząco zmienić.
Na rynku nie ma białych certyfikatów m.in. z tego powodu, że przed laty, przed wprowadzeniem tego systemu, nie zadbano o to, aby powstały firmy typu ESCO, czyli takie firmy, które potrafią zrealizować przedsięwzięcia efektywności energetycznej. Firmy typu ESCO mogłyby być doskonałym dostarczycielem białych certyfikatów.
Również ci, którzy są zobowiązani do przedstawienia białych certyfikatów do umorzenia, nie są w swoich strukturach przygotowani do podejmowania przedsięwzięć efektywności energetycznej.
– Efekt jest taki, że mamy system, ale ten system trafia w próżnię. Należy być optymistą i liczyć, że znowelizowana ustawa wprowadzi lepsze warunki do tego, aby białe certyfikaty stały się lokomotywą wzrostu efektywności energetycznej – dodał Tadeusz Skoczkowski.
Źródło: Dariusz Ciepiela, WNP
Fot. Wikimedia Commons/Philip R. Wolfe