Audyty efektywności energetycznej to opracowania zawierające analizę zużycia energii i stanu obiektu, urządzeń technicznych lub instalacji oraz wykaz przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej tych obiektów, urządzeń lub instalacji, a także informacje o ich opłacalności ekonomicznej i możliwej do uzyskania oszczędności energii.
Punktem wyjścia podczas audytu może być lista kontrolna, przepisy prawa, normy oraz standardy lub przepisy wewnętrzne danej organizacji (procedury, polityki itp.) Audyt stanowi określenie poziomu zgodności z normą audytową oraz wskazanie możliwych niezgodności, stanowiących prawne lub finansowe dla przedmiotu badania. Wskazywane jest przy tym wszelkie ryzyko związane z przedsięwzięciem. Należy podkreślić, że zespół audytowy nie polega jedynie na oświadczeniach audytowanego podmiotu, lecz ma obowiązek uzyskać od jego przedstawicieli konkretne, materialne dowody, które świadczą o spełnieniu lub niespełnieniu autentyczności wymagań. Zarówno stopień szczegółowości, jak i sposób potwierdzania autentyczności dowodów są określane w wytycznych audytowych zgodnie ze specyfiką danej branży.
W myśl ustawy z 15 kwietnia 2011 r. (Dz. U. nr 94, poz. 551) o efektywności energetycznej przez efektywność energetyczną rozumie się stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploatacji do ilości zużytej energii przez ten obiekt, urządzenie techniczne lub instalację, niezbędnej do uzyskania tego efektu.
Efekt audytu powinien wskazać sposoby zmniejszenia zużycia energii elektrycznej i ograniczenia kosztów oraz zredukowania zużycia energii potrzebnej na ogrzewanie, chłodzenie czy wentylację obiektu. Ważne są przy tym rozwiązania w zakresie efektywności użytkowania energii elektrycznej oraz zredukowanie zużycia energii w istniejących instalacjach. W przypadku zakładów przemysłowych kluczową rolę odgrywa obniżenie zużycia i odzyskanie energii w istniejących procesach produkcji i instalacjach oraz poprawa efektywności energetycznej w efekcie zarządzania zużyciem energii.
Zawartość audytu
Ważne jest, aby audyt efektywności energetycznej zawierał takie informacje, jak: imię, nazwisko i adres zamieszkania albo nazwę i adres siedziby podmiotu, u którego zostanie zrealizowane przedsięwzięcie służące poprawie efektywności energetycznej. Kluczową rolę odgrywa również karta audytu efektywności energetycznej oraz oznaczenie miejsca lokalizacji przedsięwzięcia. Istotna pozostaje ocena stanu technicznego i analiza zużycia energii obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji. Audyt energetyczny powinien zawierać efekty przedsięwzięcia służące poprawie efektywności energetycznej, określając przy tym plany w zakresie oszczędności energii.
Audyt musi uwzględniać opis możliwych rodzajów i wariantów realizacji przedsięwzięć służących efektywności energetycznej wraz z oceną ich opłacalności i możliwej do uzyskania oszczędności energii.
Np. firma Modus specjalizuje się w audytach energetycznych przedsiębiorstw. W efekcie wykonywane są audyty energetyczne zakładów produkcyjnych, obiektów wielkopowierzchniowych itp. Zakres audytu jest ustalany indywidualnie dla każdego obiektu.
Kto przeprowadza audyt efektywności energetycznej?
Audyt efektywności energetycznej może sporządzić osoba, która odbyła szkolenie dla osób ubiegających się o nadanie uprawnień audytora efektywności energetycznej lub ukończyła co najmniej roczne studia podyplomowe, umożliwiające uzyskanie wiedzy z zakresu zagadnień określonych w ustawie o efektywności energetycznej. Trzeba przy tym mieć ukończone magisterskie studia wyższe oraz należy pozytywnie zdać egzamin na audytora efektywności energetycznej.
Oferowane na uczelniach studia podyplomowe obejmują bardzo szeroką tematykę. Omawiane są bowiem takie zagadnienia, jak: podstawy i zasady audytu energetycznego, zarządzanie energią w zakładzie przemysłowym, systemy oświetlenia, klimatyzacja i wentylacja, a także układy grzewcze i parowe. Tematyka studiów obejmuje racjonalizację działania maszyn i urządzeń energetycznych, użytkowania energii elektrycznej, pieców przemysłowych, gospodarki chłodniczej w przemyśle, zużycia energii w układach sprężonego powietrza oraz rurociągowego transportu nośników energii i sieci wymienników. Istotnym blokiem tematycznym są również silniki elektryczne, a także analiza ekonomiczna w projektach EE oraz planowanie energetyczne.
Elementy audytu
Ocena stanu technicznego oraz analiza zużycia energii przez obiekt, instalację lub urządzenie w pierwszej kolejności obejmuje inwentaryzację techniczną obiektu. Oprócz tego ważne są wyniki oszacowań zużycia energii przez obiekt przy zastosowaniu metod analitycznych. Uwzględnia się dane znamionowe, a także czynniki, które wpływają na zużycie energii. Kluczową rolę odgrywają wyniki pomiarów wielkości fizycznych i parametrów pracy obiektu. Brane są pod uwagę czynniki wpływające na zużycie energii oraz charakterystyki sprzętu pomiarowego. Jest to konieczne dla prawidłowej oceny stanu technicznego oraz analizy zużycia energii przez obiekt. Ocenia się błędy pomiarowe, a także spójność wyników pomiarów, które są uzgadniane z oszacowaniami analitycznymi.
Ważnym elementem audytu jest określenie czynników wpływających na zużycie energii przez obiekt. Nie można zapomnieć o określeniu całkowitej bazowej wielkości zużycia energii zgodnie z realizacją działania, które służy poprawie efektywności energetycznej. Trzeba wskazać przy tym obowiązujące przepisy, a także normy, dokumenty i dane źródłowe wykorzystywane podczas audytu.
Na etapie audytu efektywności energetycznej bardzo często korzysta się z termowizji. Za pomocą kamer termowizyjnych oceniany jest np. stan izolacji termicznej budynku, łącznie z lokalizowaniem miejsc nieszczelności. Analizie poddaje się szczelność stolarki budowlanej i miejsca, w których może dojść do strat ciepła. Na szczególną uwagę zasługuje wykrywanie i lokalizowanie mostków termicznych w przegrodach budowlanych. Z pewnością przydatne okaże się diagnozowanie zawilgoceń i wycieków.
Poprawa efektywności energetycznej
W efekcie poprawy efektywności energetycznej wdraża się szereg rozwiązań, np. w postaci izolacji instalacji przemysłowych, czy też przebudowy lub remontu budynków. Niejednokrotnie przeprowadzane są modernizacje urządzeń przeznaczonych do użytku domowego, oświetlenia, urządzeń potrzeb własnych oraz urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych. Chodzi przy tym również o lokalne sieci ciepłownicze i lokalne źródła ciepła. Poprawa efektywności energetycznej to również odzysk energii w procesach przemysłowych, a co najważniejsze – przepływów mocy biernej oraz strat sieciowych w ciągach liniowych i w transformatorach.
Np. firma DB Energy procesowi audytu efektywności energetycznej poddaje urządzenia energochłonne, takie jak systemy odpylania, instalacje sprężonego powietrza itp. Oprócz tego ważne są badania transformatorów, przeglądy instalacji oświetleniowej oraz analizy możliwości: eliminacji strat eksploatacyjnych, automatyzacji lub optymalizacji procesów produkcyjnych oraz zmian w schemacie zasilania eliminujących rezonans.
Podsumowanie
Za optymalizację efektywności energetycznej uznaje się odzysk energii, a następnie jej ponowne wykorzystanie. Dobrze przeprowadzona analiza energetyczna ma na celu dokładne wskazanie strat energii oraz konkretnych rozwiązań problemów przy użyciu właściwych narzędzi, technologii oraz procesów. Ważne jest, aby audyt efektywności energetycznej poprzedzić szeregiem wyliczeń i analiz, które dotyczą badanego przedmiotu.
Warto wspomnieć, że zgodnie z literą prawa przewiduje się cztery rodzaje audytów efektywności energetycznej: audyt w systemie białych certyfikatów sporządzany przed realizacją przedsięwzięcia, audyt w systemie białych certyfikatów sporządzany po realizacji przedsięwzięcia, a także audyt dla przedsięwzięć wcześniej zrealizowanych oraz audyt efektywności energetycznej dostarczania ciepła.
Autor: Damian Żabicki – dziennikarz, redaktor, autor tekstów, specjalizujący się w tematyce technicznej i przemysłowej. Specjalista public relations firm z branży technicznej.