Choć istnieją procedury określające, w jaki sposób wyroby budowlane podlegające normom zharmonizowanym mogą zostać dopuszczone na rynek, istnieją trzy przypadki, w których przepisy unijne nie mają zastosowania, a tym samym wyrób nie musi posiadać oznakowania CE lub znaku budowlanego B. Jednym z nich jest jednostkowe zastosowanie w obiekcie budowlanym.
Jak sama nazwa wskazuje, wyrób budowlany podlegający jednostkowemu zastosowaniu, nie jest produktem wytwarzanym seryjnie, a tym samym nie może on stanowić przedmiotu swobodnego obrotu handlowego. W praktyce oznacza to, że nie można go odsprzedać, odstąpić ani przekazać w innym celu, w tym do zastosowania w innym obiekcie budowlanym, niż było to zakładane na początku.
– Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych, produkty dopuszczone na zasadach jednostkowego zastosowania, muszą zostać wykonane według indywidualnej dokumentacji technicznej, sporządzonej przez projektanta konkretnego budynku, dla tego właśnie budynku, a także musi zostać dla nich wydane oświadczenie producenta, w którym zapewnia, że dany wyrób budowlany pozostaje zgodny z dokumentacją przygotowaną przez projektanta oraz z obowiązującymi przepisami – komentuje Joanna Kamuda, pełnomocnik Zarządu CDA Polska ds. zakładowej kontroli produkcji. Tym samym jednostkowe zastosowanie obejmuje wyjątkowe sytuacje, w których konieczne jest wytworzenie wyrobu ze względu na szczególną specyfikę obiektu, nierzadko wiążącą się z koniecznością pewnej modyfikacji dostępnych już rozwiązań, które zostaną wykorzystane wyłącznie w tym jednym obiekcie. – Przykładem może być realizacja, jaką wykonaliśmy dla jednej z galerii handlowych – komentuje Kamuda. – Specyfika fasady budynku, która skonstruowana miała być ze szklanych tafli, wymagała od nas zaprojektowania specjalnych okuć do szkła hartowanego, o zupełnie innej konstrukcji aniżeli te znajdujące się w ofercie CDA Polska, które dostosowano tylko i wyłącznie do tego projektu – dodaje. Wyroby produkowane jednostkowo, najczęściej różnią się od tych dostępnych w sprzedaży swoim wymiarem, wagą, siłą udźwigu czy odpornością na obciążenia. Przykładem takich produktów mogą być nietypowe systemy podwieszane, bramy harmonijkowe, czy szyny nośne.
Specyfikacja techniczna wyrobu budowlanego
Fakt, że wyrób budowlany nie podlega obowiązkowi posiadaniu znaku budowlanego B lub CE nie oznacza, że nie musi on spełniać podstawowych wymogów prawa. Produkty dopuszczone w ramach jednostkowego zastosowania muszą posiadać określone właściwości użytkowe, tak by obiekt, w którym zostaną zastosowane, spełniał podstawowe wymogi dotyczące m.in. bezpieczeństwa konstrukcji, użytkowania, pożarowego, oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród, a także spełniał wymogi dotyczące warunków higienicznych, zdrowotnych czy ochrony środowiska. Natomiast sama dokumentacja techniczna projektu, za której sporządzenie odpowiedzialny jest projektant, musi zawierać takie informacje jak charakterystyka materiałowa, projektowane właściwości użytkowe, opis rozwiązania konstrukcyjnego, warunki zastosowania w danym obiekcie, a także (o ile wymaga tego specyfika obiektu budowlanego) instrukcję obsługi i eksploatacji. – Ponadto na producencie spoczywa obowiązek sporządzenia oświadczenia, które poza potwierdzeniem zgodności dokumentacji technicznej, uwzględnia adres obiektu budowlanego, w którym wyrób został zastosowany, identyfikację dokumentacji technicznej, nazwę wyrobu budowlanego i miejsce jego wytworzenia, nazwę i adres wydającego oświadczenie, a także miejsce i datę wydania oraz podpis wydającego oświadczenie – dodaje pełnomocnik CDA Polska. Wszystkie te obowiązki ujęte zostały w ustawie o wyrobach budowlanych.
Wyroby o zróżnicowanych właściwościach, a produkcja jednostkowa
O ile w przypadku produkcji seryjnej zastosowanie mają dyrektywy unijne i konieczne jest posiadanie odpowiednich dokumentów (w tym między innymi KOT lub EOT), szczególnym przypadkiem jest produkcja seryjna wyrobów o zróżnicowanych właściwościach użytkowych oraz produkcja jednostkowa, nieseryjna wyrobów projektowanych indywidualnie. W pierwszym przypadku mowa m.in. o produktach ze stali, gdzie każdy z nich ma inny kształt, wymiar, jak również wytrzymałość, co w konsekwencji oznacza, że dla każdego z nich konieczne jest przeprowadzenie wstępnego badania typu. Z kolei wyroby wytwarzane w ramach produkcji jednostkowej nie powinny być dostępne w ofercie producenta, a do ich powstania konieczne jest również dostosowanie urządzeń produkcyjnych. – Należy jednak pamiętać, że produkt budowlany wyprodukowany z wykorzystaniem tych samych materiałów lub komponentów, i w ramach tego samego procesu produkcyjnego, ale różniący się jedynie wymiarem, nie podlega jednostkowemu zastosowaniu – zaznacza Joanna Kamuda.
W tym przypadku jest to produkcja seryjna wyrobów o zróżnicowanych właściwościach i konieczne jest uzyskanie znaku CE lub znaku budowlanego B dla każdego z wyrobów. – Produkty wytwarzane jednostkowo powinny istotnie różnić się od tych, które są na stałe dostępne w ofercie producenta – podsumowuje pełnomocnik CDA Polska. Należy również pamiętać, że wniosek o dopuszczenie wyrobu budowlanego w danym obiekcie lub też prośba o opinię nie powinien być składany do organów nadzoru budowlanego (różnego szczebla). Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 6 ustawy o wyrobach budowlanych z dnia 16 kwietnia 2004 r., wykracza to poza ich kompetencje – do obowiązków organów nadzoru budowlanego należy bowiem wydawanie opinii o wyrobach budowlanych, ale dla organów celnych. Tym samym w sprawach dotyczących jednostkowe zastosowania wyrobu budowlanego zwrócić należy się do innych instytucji, w tym m.in. do Instytutu Techniki Budowlanej.
Źródło: CDA
