Rozwój technologii LED oraz jej bardziej przystępna obecnie cena sprawiają, że coraz częściej stosowana jest ona w aplikacjach oświetlenia w zakładach przemysłowych. Modernizacja instalacji nie powinna być jednak przeprowadzana w pośpiechu lub bez pełnego zrozumienia funkcjonowania instalacji oświetleniowej, może bowiem wówczas prowadzić do stworzenia systemu, który nie będzie efektywny. Niska wydajność oświetlenia wpływa zaś na każdy aspekt funkcjonowania zakładu – od produktywności po bezpieczeństwo.
Instalacja oświetlenia przemysłowego wiąże się z wyzwaniami, które nie występują w środowiskach biurowych: trudno dostępne sufity, wielkie, otwarte przestrzenie, występowanie ekstremalnych temperatur, różne godziny pracy – to tylko niektóre z nich. Z tego powodu przy jej projektowaniu i realizacji nietrudno o popełnienie błędów, których skutkiem będzie niska wydajność takiej instalacji.
Efektywne oświetlenie typu LED może poprawić widoczność, a także ograniczyć wydatki w zakładzie. Jednakże skuteczne wdrożenie technologii LED wymaga odpowiedniego doboru lamp i prawidłowej instalacji oświetlenia. Źródło: MyLEDLighting Guide
Oto lista błędów, których należy unikać podczas modernizacji systemu oświetleniowego.
1. Błędny dobór poziomu oświetlenia
Moc to parametr, który większość osób bierze pod uwagę przy wyborze oświetlenia – „im wyższa moc, tym jaśniej świeci lampa”. Nie jest to jednak prawdą – moc nie określa poziomu jasności, lecz zapotrzebowanie lampy na energię.
Z tego powodu moc oświetlenia LED-owego nie może być porównywana z mocą lamp innego typu. Lampy LED mają zwykle niższą moc i są bardziej energooszczędne.
Wielu ludzi, widząc, że moc żarówek LED jest niewielka, zakłada, że świecą one słabiej od swoich tradycyjnych odpowiedników. To przekonanie również jest mylne. Ilość emitowanego światła (jasność) wyrażana jest w lumenach. Im wyższa liczba lumenów, tym jaśniejsze światło.
Niektórzy producenci oświetlenia nadal sprzedają swoje produkty, opisując je parametrem mocy, a nie liczbą lumenów. Utrudnia to dokonanie świadomego wyboru oraz może sprawić, że kupione zostanie niewłaściwe oświetlenie.
2. Niestosowanie się do wymagań przepisów i norm
Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy [1] w pomieszczeniach pracy, niezależnie od oświetlenia dziennego, należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z polskimi normami. Normą regulującą wymagania względem oświetlenia w miejscach pracy we wnętrzach jest PN-EN 12464–1:2012 [2]. Podaje ona m.in. wymogi dotyczące natężenia oświetlenia w zależności od gałęzi przemysłu oraz wykonywanego tzw. zadania wzrokowego. Inne zawarte w normie wymagania dotyczą takich parametrów oświetlenia, jak jego równomierność, rozkład luminancji w polu pracy wzrokowej, ograniczenie olśnienia, barwa światła i oddawanie barw czy migotanie.
3. Dokonywanie zakupów bez rozpoznania dostępnych opcji
Nigdy nie należy dokonywać wyboru systemu oświetleniowego, a w szczególności rodzaju źródeł światła na podstawie informacji nieprawdziwych. Niestety, nie jest rzadkością podawanie fałszywych informacji przez producentów, co sprawia, że jeszcze trudniej jest wybrać właściwy system oświetlenia, bez ponoszenia dodatkowych kosztów i problemów z jego użytkowaniem.
Dane techniczne pochodzące od producentów mogą być punktem wyjścia do rozpoczęcia gromadzenia informacji. W następnej kolejności należy zasięgnąć opinii ekspertów lub konsultantów, najlepiej niezwiązanych z danym produktem. W ten sposób można zapewnić sobie obiektywną perspektywę i możliwość porównania systemów oświetlenia, które wydają się podobne.
Źródło: MyLEDLighting Guide
4. Niewykorzystywanie dostępnej technologii
Dawniej sterowanie oświetleniem nie było powszechnie stosowane ze względu na wysokie koszty. Dzisiaj może być zaadaptowane do niemal każdego typu systemu oświetlenia, włącznie z oświetleniem LED.
Podstawową czynnością w oszczędzaniu energii jest wyłączanie świateł (lub przynajmniej ich przygaszenie), a oświetlenie LED dobrze się do tego celu nadaje. Tego typu lampy reagują bardzo szybko, nie wymagają czasu na rozgrzewanie się ani nie ulegają nadmiernej degradacji przy ponownym uruchomieniu w stanie ciepłym. Sterowniki światła mogą włączać lampy w celu oświetlenia konkretnych obszarów w godzinach wzmożonego ruchu, wyłączać je lub przyciemniać w zależności od aktywności, obłożenia oraz ilości światła słonecznego dostępnego w ciągu dnia.
W przypadku braku systemu sterującego światłem warto poważnie przemyśleć taką inwestycję, ponieważ pomoże ona zarządzać zużyciem energii świetlnej w zakładzie. Dzięki zaoszczędzonym na energii pieniądzom w ciągu kilku lat możliwy będzie zwrot z inwestycji.
5. Brak inwestycji w doposażanie oświetlenia
Jeżeli istniejące oświetlenie jest w dobrym stanie, a konstrukcja systemu i jego rozmieszczenie spełniają wymogi zakładu, nowy system oświetlenia typu LED może nie być potrzebny. Zamiast tego można zaoszczędzić czas i pieniądze oraz zminimalizować przestoje przez doposażenie systemu w zestaw umożliwiający podłączenie żarówek LED do istniejących już opraw. Lampy LED w takich zestawach są równie efektywne, a czasem nawet bardziej wydajne od żarówek LED w nowych oprawach. Ze względu na swoją sprawność mogą zastąpić istniejące oświetlenie, nawet jeśli jest ono w dobrym stanie.
6. Zapominanie o obszarach poza halą produkcyjną
Oświetlenie na parkingu, w salach konferencyjnych oraz przestrzeni biurowej jest często pomijane przy podejmowaniu decyzji dotyczącej modernizacji. Tymczasem pracownicy biurowi w zakładach produkcyjnych również mogą skorzystać na modernizacji systemu oświetlenia, zapewniającej odpowiedni poziom oświetlenia dla wykonywanych zadań oraz sterowanie światłem dostosowane do obłożenia przestrzeni i zaplanowanych działań. Ważnym czynnikiem jest również uwzględnienie dostępności i intensywności naturalnego światła dziennego i jego korelacja z nastawami dla światła sztucznego. Odpowiednie oświetlenie w obszarach biurowych zwiększy bezpieczeństwo, komfort pracy oraz wydajność pracowników.
Obiekt przed modernizacją systemu oświetlenia oraz po dokonanej modernizacji. Zdjęcia ilustrują efektywność właściwie dobranego systemu LED w pomieszczeniach zamkniętych. Źródło: MyLEDLighting Guide
Podsumowanie
Jeżeli modernizacja systemu oświetlenia nie jest pilna, warto się do niej przygotować – zastanowić się, jakie procedury i procesy wprowadzić, by zapewnić, aby nowy system oświetlenia był odpowiedni do potrzeb. Unikanie opisanych, często spotykanych błędów pozwoli stworzyć system przynoszący oszczędności i działający tak długo, jak jest to planowane.
Dwayne Kula jest założycielem MyLEDLigthingGuide.
Literatura
1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j.: DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650, ze zm.).
2. PN-EN 12464-1:2012, „Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach”.