15 lat temu technologia pomp ciepła nie była szczególnie znaną i popularną w Europie. Urządzenia te stopniowo zaczynały pojawiać się w niewielkiej liczbie krajów. Producenci nie wiedzieli jak sytuacja będzie wyglądała piętnaście lat później, ale mieli swoje marzenia. W przeddzień tegorocznego Europejskiego Forum Pomp Ciepła EHPA, które odbyło się 28 maja w Brukseli, Europejskie Stowarzyszenie Pomp Ciepła świętowało swoje 15 urodziny.
Jussi Hirvonen, prezes Fińskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła, który jako jedyny spośród zgromadzonych był obecny 15 lat temu podczas gdy powstało EHPA, mówił o tym czasie:
„15 lat temu marzyliśmy o tym, żeby pompy ciepła były traktowane jak odnawialne źródła energii. Marzyliśmy, żeby w Europie powstał znak dla pomp ciepła potwierdzający ich jakość. Marzyliśmy, aby w całej Europie szkolić instalatorów pomp ciepła. Marzyliśmy, żeby europejski rynek urósł do 100 000 pomp ciepła sprzedawanych rocznie. Dzisiaj chciałbym jedynie powiedzieć, że warto mieć marzenia”.
Dzisiaj, kiedy pompy ciepła są od dawna traktowane w Europie jako urządzenia korzystające z OZE, a europejski rynek pomp ciepła sięga 800 000 urządzeń różnych typów sprzedawanych każdego roku, zauważamy jak duży wkład w rozwój branży mają działania EHPA. Jednym z sukcesów jest stale rosnące wsparcie tej technologii przez Komisję Europejską. Podczas tegorocznego wydarzenia swoje przemówienie wygłosiła Marie Donnelly, dyrektor ds. odnawialnych źródeł energii, badań i rozwoju, innowacji i efektywności energetycznej. Przedstawiła nadchodzący kalendarz polityczny w odniesieniu do pomp ciepła, w ramach którego zaplanowana została strategia rozwoju ciepła i chłodu. „My w Komisji Europejskiej lubimy i wspieramy pompy ciepła” – mówiła pani Donnelly.
VIII Europejskie Forum Pomp Ciepła zostało wirtualnie otwarte przez wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej – Maroša Šefčoviča. Wirtualnie, bo nie mógł być obecny podczas tego wydarzenia, jednak przygotował specjalną wiadomość dla wszystkich uczestników konferencji. „Pompy ciepła znajdują się w sercu transformacji energetycznej w kierunku odnawialnych, zrównoważonych i efektywnych źródeł energii, które wspiera Komisja.” – brzmiał przekaz wiceprzewodniczącego KE. „Pompy ciepła są ważnym czynnikiem naszych ambicji, by stać się bardziej niezależnym energetycznie, ograniczyć emisyjność gospodarki i umożliwić konsumentom dostęp do inteligentnej infrastruktury. Wiceprzewodniczący Šefčovič zaznaczył, że przed nami wciąż pozostaje do zrealizowania wiele działań na drodze do masowego stosowania technologii pomp ciepła i czerpania korzyści z efektu skali.
Znaczenie technologii pomp ciepła w osiąganiu celów polityki klimatyczno-energetycznej podkreślała także dr Bridgitte Bach z Austriackiego Instytutu Technologicznego (AIT). Jej zdaniem pompy ciepła to dojrzała technologia, która udowodniła swój potencjał w nowym budownictwie. Niemniej jednak dalszy rozwój i badania nad pompami ciepła oraz realizacja projektów pilotażowych są ważnym elementami, aby odkryć pełny potencjał tej technologii, również w innych sektorach. Podczas wydarzeń w Brukseli kilkukrotnie wspominano o strategii działań dla sektora ciepła i chłodu. O strategii wspomniał też Paul Hodson, przewodniczący jednostki w Komisji Europejskiej odpowiedzialnej za efektywność energetyczną. Jego zdaniem sektor H&C (ang. Heating and cooling) był zawsze błędnie postrzegany i niedoceniany przez Komisję, dlatego potrzebna jest strategia działań, aby to zmienić.
W ramach drugiego bloku tematycznego konferencji skupiono się na roli pomp ciepła dużej mocy. Można odnieść wrażenie, że branża zaczyna skupiać co raz większą uwagę właśnie na dużych jednostkach. Ich rozwój, w porównaniu do małych pomp ciepła stosowanych głównie w budownictwie mieszkalnym, do tej pory był niezauważalny. To może się zmienić, a pompy ciepła dużej mocy staną się ważną częścią europejskiego rynku. W ramach konferencji przedstawionych zostało kilka przykładów zastosowania takich urządzeń w Europie, m.in.: w zakładzie produkcyjnym wyrobów mleczarskich we Francji, w centrum przetwarzania danych w Finlandii, w obiekcie handlowym IKEA w Niemczech czy w spalarni śmieci w Szwecji.
Dużym zainteresowaniem cieszyły się prezentacje, w których omawiane były konkretne przykłady zastosowania pomp ciepła w różnych regionach Europy możliwe dzięki wsparciu obywateli i lokalnych władz. Korzystając z okazji, że konferencja odbywała się w stolicy Belgii, zaproszono minister regionu Brukseli – panią Celine Fremault, odpowiedzialną m.in. za środowisko i energię. Przedstawiła ona przykład promowania efektywności energetycznej w budynkach w Brukseli z jednoczesnym stosowaniem pomp ciepła. Innym przykładem było przedszkole w Rydze, gdzie kilka lat temu dzięki wsparciu z funduszu norweskiego oraz przez wkład okolicznych mieszkańców wymieniono instalację z kotłami węglowymi na gruntowe pompy ciepła z pionowymi wymiennikami ciepła. Modernizacja przedszkola przyniosła nie tylko efekty ekonomiczne w postaci obniżenia rachunków za energię, ale także poprawę jakości powietrza w okolicy.
Ostatnia część konferencji poświęcona była wybranym rynkom. Swój akcent podczas tegorocznego Europejskiego Forum Pomp Ciepła miała też Polska. Przedstawiciel Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) przedstawił aktualny stan rozwoju rynku pomp ciepła w Polsce i prognozy na kolejne lata. Polska jest unikalnym w Europie przypadkiem w zakresie wykorzystania węgla do ogrzewania domów jednorodzinnych, co wzbudziło duże zainteresowanie naszym rynkiem. Przedstawiciele delegacji z Chin zaznaczyli podobieństwo ich kraju do naszego, gdzie również w znacznym stopniu grzeje się węglem. Różnicą jest jednak fakt, że pomimo braku uznania pomp ciepła za OZE, chiński rząd mocno wspiera tą technologię dostrzegając zalety w ograniczaniu niskiej emisji.
Poza polskim rynkiem został przybliżony także rynek francuski, będący obecnie najbardziej dynamicznym i największym w Europie. We Francji sprzedaje się rocznie ponad 145 000 pomp ciepła różnego typu, przy czym większość stanowią urządzenia korzystające z powietrza jako dolnego źródła ciepła, w tym pompy ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej. Duński rynek pomp ciepła, będący trzecim omawianym tego dnia w Brukseli, również dynamicznie się rozwija. Roczna sprzedaż pomp ciepła w Danii sięga około 30 000 jednostek, z których większość to urządzenia typu powietrze/powietrze. Istotnym faktem w przypadku rynku duńskiego jest polityka klimatyczno-energetyczna kraju, która zakłada redukcję emisji gazów cieplarnianych nawet o 95% i niezależność od paliw kopalnych do 2050 roku. Z pewnością nie pozostanie to bez znaczenia dla branży pomp ciepła.
Widać wyraźne sygnały ze strony Komisji Europejskiej, że wsparcie dla pomp ciepła jest potrzebne i jest realizowane. Wsparcie na poziomie europejskim, niestety nie zawsze przekłada się na poziom krajowy czy regionalny, co zauważamy w Polsce.
