Rozwijające się w zawrotnym tempie technologie spowodowały, że definicja inteligentnego budynku bardzo ewoluowała i dziś łączy w sobie elementy wielu dziedzin powiązanych nie tylko z branżą budowlaną.
Budynek inteligentny powinien integrować przede wszystkim szereg systemów, które mają zapewnić bezpieczeństwo obiektu na najwyższym poziomie, należą do nich m.in.: układ wysokiego napięcia, okablowanie strukturalne, system oświetlenia codziennego, telekomunikacja, systemy bezpieczeństwa – w tym system sygnalizacji pożarowej – kontrola dostępu, a także system automatyki budynkowej, klimatyzacja, wentylacja etc. Zasady współpracy pomiędzy poszczególnymi systemami powinny zostać szczegółowo określone już na etapie projektowania, aby zapewnić jak najlepszą integrację. Inteligentnemu budynkowi stawianych jest również wiele zadań, szczególnie przez inwestorów, warunkujących sprawne, ekonomiczne zarządzanie obiektem:
- zagwarantowanie możliwie niskich kosztów eksploatacji przy zapewnieniu maksymalnego komfortu i bezpieczeństwa użytkowników,
- elastyczność pod względem możliwej zmiany jego przeznaczenia i łatwa modernizacja,
- możliwość prostego zarządzania i pełnej kontroli nad wszystkimi systemami pracującymi w obiekcie,
- zapewnienie możliwie jak największej automatyzacji procesów zachodzących w budynku.
Niezależnie od tego, jakie systemy, z punktu widzenia bezpieczeństwa obiektu, należy ze sobą zintegrować i jakie zadania powinien realizować inteligentny budynek, nadrzędnym, bezdyskusyjnie najważniejszym warunkiem, jaki powinien spełnić, jest zagwarantowanie bezpieczeństwa przebywających w nim ludzi. Właśnie z tego powodu wybór któregokolwiek z systemów zabezpieczających nie może być przypadkowy, lecz całkowicie i gruntownie przemyślany.
Jednym z największych zagrożeń dla bezpieczeństwa ludzi w obiekcie jest pożar. Nowoczesne budynki, w tym również wysokiej klasy obiekty biurowe, powinny być wyposażone w instalacje chroniące przed skutkami pożaru przede wszystkim ludzi. Systemy odpowiedzialne za ochronę przeciwpożarową pracujące w inteligentnym budynku dzielą się na dwie grupy: systemy czynnej ochrony przeciwpożarowej oraz systemy użytkowe, ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego. Do pierwszej grupy należą: system sygnalizacji pożarowej, dźwiękowy system ostrzegawczy, system oddymiania, stałe urządzenia gaśnicze, system sterowania elementami oddzieleń pożarowych (klapy pożarowe, bramy pożarowe) oraz wewnętrzne sieci hydrantowe. Do drugiej grupy kwalifikowują się: system wentylacji, system klimatyzacji, system sterowania windami, system oświetlenia ewakuacyjnego i awaryjnego oraz system kontroli dostępu.
Bezpieczeństwo ludzi przebywających w budynku biurowym zależy w największym stopniu od skuteczności i niezawodności systemu sygnalizacji pożarowej (SSP), dlatego ten właśnie system pełni najważniejszą rolę wśród systemów odpowiedzialnych za ochronę przeciwpożarową w obiekcie. Kluczowym zadaniem tego systemu jest jak najszybsze wykrycie pożaru i odpowiednie wysterowanie systemów z nim współpracujących. Skuteczny system sygnalizacji pożarowej powinien w pierwszej kolejności zapewnić bezpieczną i możliwie jak najszybszą ewakuację ludzi z budynku oraz zapobiec rozprzestrzenianiu się pożaru, minimalizując tym samym jego skutki. Szczegółowe powiązania logiczne między współpracującymi systemami powinny zostać przygotowane i opracowane w formie scenariusza pożarowego, a w kolejnym kroku przeniesione na system sygnalizacji pożarowej poprzez odpowiednie zaprogramowanie systemu. Scenariusz pożarowy powinien dokładnie określać wszelkie możliwe powiązania między sygnałami wejściowymi do SSP (np. alarmy z detektorów lub ręcznych ostrzegaczy pożarowych) a jego wyjściami (wysterowanie urządzeń wykonawczych). Prawidłowe przygotowanie scenariusza pożarowego wymaga ścisłej współpracy osób odpowiedzialnych za działanie pozostałych systemów w danym obiekcie (koordynacja międzybranżowa), w przeciwnym wypadku niewłaściwie zaprogramowany system sygnalizacji pożarowej zamiast chronić, może stanowić element utrudniający zarządzanie bezpieczeństwem osób przebywających w budynku.
Prawidłową obsługę i eksploatację systemów, pracujących szczególnie w dużych obiektach, zapewnia zastosowanie komputerowego systemu wizualizacji i zarządzania. System ten znacznie ułatwia obsługę systemu sygnalizacji pożarowej, pozwala na szybką, skuteczną ocenę poprawności zadziałania poszczególnych urządzeń w przypadku alarmu pożarowego. Istnieje również możliwość zastosowania paneli dla straży pożarnej, które wizualizują stan najważniejszych urządzeń przeciwpożarowych w budynku i umożliwiają integrację podczas prowadzenia akcji ratunkowej.
Na rynku polskim istnieje wiele systemów sygnalizacji pożarowej, których właściwe zaprojektowanie pozwala na zabezpieczenie w stopniu podstawowym wysokiej klasy obiektów biurowych. W przypadku ochrony nie tylko mienia, ale przede wszystkim życia ludzkiego, warto jednak wybrać system możliwie najbardziej zaawansowany technologicznie, który sprawdzi się w każdych, nawet najbardziej ekstremalnych warunkach. Warto pamiętać również, że koszty poniesione na zakup niezawodnego systemu są niewspółmiernie niskie w porównaniu z kosztami, jakie musi ponieść inwestor – właściciel budynku – w sytuacji, gdy dojdzie do rozległego pożaru. Na rynku polskim dostępne są systemy sygnalizacji pożarowej znacznie przewyższające obowiązujące normy i przepisy, zapewniając tym samym użytkownikowi najwyższy poziom bezpieczeństwa. Zaawansowany technologicznie system powinien pozwalać na rozbudowę o kolejne jego elementy, w przypadku np. przebudowy czy modernizacji obiektu, bez konieczności wymiany drogich i newralgicznych elementów systemu na nowe (kompatybilność wstecz) czy gwarantować ciągłość pracy systemu także w przypadku awarii któregoś z jego podzespołów (redundancja). Nowoczesny system powinien zapewniać redundancję zarówno w przypadku uszkodzenia sprzętowego, jak i zakłóceń w prawidłowym działaniu oprogramowania. Mowa tu i zakłóceniach tak elektromagnetycznych, jak i wynikających z przypadkowych lub celowych działań obsługi lub aktów sabotażowych. Inteligentny system ma bowiem szereg funkcji autokontrolnych, pozwalających uniknąć wielu tragicznych scenariuszy.
Im więcej pracy zostanie włożonej w proces projektowania inteligentnych systemów sygnalizacji pożarowej, tym większa szansa na zapewnienie maksymalnej ochrony życia i zdrowia przyszłych użytkowników obiektu. Nie bez znaczenia są tutaj koszty obsługi i użytkowania systemu w długim okresie. Niezmiennie prawidłowością na rynku pozostaje zasada, że im niższe są koszty zakupu systemu sygnalizacji pożarowej, tym droższe pozostają koszty jego obsługi i użytkowania w długim okresie. Prawdziwą sztuką jest zatem dokonanie właściwego wyboru, spełniającego jednocześnie wszelkie założenia tak inwestora, jak i końcowego użytkownika obiektu, wykonawców systemu oraz jego producentów.
Autor: Marta Nowak, kierownik ds. marketingu, Schrack Seconet Polska Sp. z o. o.